Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych to dodatkowe koszty, które muszą ponieść firmy w przypadku nieterminowej płatności za dostarczone towary lub usługi. Regulacje dotyczące odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych zostały wprowadzone w celu dyscyplinowania przedsiębiorców i zapewnienia płynności finansowej w obrocie gospodarczym.

Jakie są terminy zapłaty w transakcjach między przedsiębiorcami?

Od 2021 roku niektórzy przedsiębiorcy są zobowiązani do składania sprawozdań dotyczących terminów zapłaty w transakcjach handlowych.

Kto musi składać sprawozdania?

Obowiązek ten dotyczy podatników podatku dochodowego od osób prawnych, którzy spełniają następujące warunki:

ich przychody w roku podatkowym, zakończonym w roku kalendarzowym poprzedzającym rok publikacji danych podatników, przekroczyły równowartość 50 mln euro;
znaleźli się w zestawieniu opublikowanym przez ministra finansów do 30 września roku, za który składane jest sprawozdanie.

Podmioty publiczne będące podmiotami leczniczymi oraz niektóre inne jednostki, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej, są zwolnione z tego obowiązku.

Terminy zapłaty między przedsiębiorcami

Standardowo, termin zapłaty w transakcjach między przedsiębiorcami prywatnymi (np. dwie średnie lub duże firmy) nie może przekraczać 60 dni.

Wyjątkiem jest sytuacja, gdy strony w umowie wyraźnie ustaliły inny termin, pod warunkiem, że wierzycielem nie jest mikroprzedsiębiorca, mały przedsiębiorca ani średni przedsiębiorca, oraz ustalenie dłuższego terminu nie jest wobec wierzyciela rażąco nieuczciwe.

Terminy zapłaty w transakcjach z podmiotami publicznymi

W transakcjach, gdzie dłużnikiem jest podmiot publiczny, termin zapłaty nie może przekraczać 30 dni. Jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, termin zapłaty nie może przekraczać 60 dni. Jeśli strony ustalą harmonogram płatności w częściach, powyższe terminy obowiązują dla każdej części świadczenia pieniężnego.

Wysokość odsetek ustawowych za opóźnienie

W transakcjach handlowych wierzyciel ma prawo do odsetek ustawowych za opóźnienie płatności, bez konieczności wcześniejszego wezwania. Obliczenie odsetek ustawowych za opóźnienie w transakcjach handlowych opiera się na procentowej stopie referencyjnej Narodowego Banku Polskiego, która od 5 października 2023 roku wynosi 5,75%.

Kiedy wierzyciel może żądać odsetek?

Wierzyciel może domagać się odsetek, gdy:

zrealizował swoje zobowiązanie (dostarczył towar lub wykonał usługę);
nie otrzymał zapłaty w ustalonym terminie.

Odsetki w transakcjach z podmiotami publicznymi

W transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki są równe sumie stopy referencyjnej NBP i ośmiu punktów procentowych. Na rok 2024 stawka ta wynosi 13,75%.

Odsetki w innych transakcjach

W transakcjach handlowych, gdzie dłużnikiem jest podmiot publiczny niebędący podmiotem leczniczym, odsetki wynoszą sumę stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i dziesięciu punktów procentowych. W 2024 roku stawka odsetek dla tych transakcji wynosi 15,75%.

Uwaga!

W transakcjach, gdzie dłużnikiem jest podmiot publiczny, strony nie mogą ustalić odsetek na poziomie wyższym niż przewiduje ustawa.

Jak obliczyć odsetki za opóźnienie?

Aby obliczyć odsetki za opóźnienie, należy znać kwotę należności, okres opóźnienia oraz obowiązującą stawkę odsetek ustawowych. Przykład obliczenia: jeśli kwota faktury wynosi 10 000 zł, okres opóźnienia to 30 dni, a stawka odsetek ustawowych za opóźnienie wynosi 15,75% rocznie, to odsetki można obliczyć według wzoru:

{Odsetki} = [{Kwota należności} x {Stawka odsetek} x {Liczba dni opóźnienia}]/{365}

Jak dochodzić odsetek od zaległości w transakcjach handlowych?

Roszczenia wynikające z ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych można dochodzić w postępowaniu nakazowym. To postępowanie jest uproszczone i szybsze niż standardowe postępowanie sądowe. Postępowanie nakazowe charakteryzuje się tym, że jest bardziej efektywne czasowo. Nakaz zapłaty, jeżeli nie zostanie odwołany, ma moc prawną równą prawomocnemu wyrokowi.

Aby uzyskać nakaz zapłaty, należy złożyć do sądu następujące dokumenty:

pozew o zapłatę,
umowę,
dowód spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego przez wierzyciela (np. dowód dostarczenia towaru lub wykonania usługi),
dowód doręczenia faktury lub rachunku dłużnikowi,
dokumenty potwierdzające poniesienie kosztów odzyskiwania należności (jeśli wierzyciel żąda zwrotu kosztów przekraczających kwotę rekompensaty).

Jeśli sąd uzna, że brak jest podstaw do wydania nakazu zapłaty, sprawa zostaje skierowana na rozprawę lub posiedzenie niejawne i dalsze postępowanie odbywa się w trybie zwykłym.

Pierwsze posiedzenie sądu powinno odbyć się najpóźniej w ciągu dwóch miesięcy od dnia złożenia pozwu (lub dwóch miesięcy od usunięcia braków, jeśli pozew był niekompletny).

Skutki opóźnień płatności

Opóźnienia w płatnościach mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych dla firm, szczególnie małych i średnich przedsiębiorstw. W takich sytuacjach mogą one skorzystać z rozwiązań finansowych, takich jak faktoring dla firm, który umożliwia szybkie uzyskanie środków finansowych poprzez sprzedaż należności. Innym rozwiązaniem jest pożyczka ratalna dla firm, która pozwala na rozłożenie płatności w czasie i poprawienie płynności finansowej.

Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych pełnią ważną rolę w utrzymaniu dyscypliny płatniczej w biznesie. Zrozumienie zasad ich naliczania i skutków opóźnień jest kluczowe dla efektywnego zarządzania finansami przedsiębiorstwa. Firmy mogą również korzystać z dodatkowych narzędzi finansowych, takich jak faktoring czy pożyczki ratalne, aby poprawić swoją płynność i uniknąć problemów związanych z nieterminowymi płatnościami.